Một câu hỏi rất lớn đối với hầu hết các đối tượng khi có định hướng tìm kiếm thu nhập, học tập và làm việc tại Nhật Bản hiện nay. Mọi người cũng đang quá thừa thông tin và thường tiếp nhận những thông tin rất sai lệch từ các website. Nếu bài viết thuộc website du học thì khuyên tất cả nên đi du học, site về xuất khẩu lao động thì định hướng đi làm việc theo diện thực tập sinh.
Chính vì vậy, trên phương diện khách quan nhất, chúng tôi sẽ chỉ cho các bạn hiểu rõ nhất cả 2 chương trình này và từ đó định hướng theo những gì sẵn có của bản thân.
Không để bị hiểu nhầm
Thứ nhất, Du học Nhật đơn thuần là đi học, việc làm chỉ để có thêm tài chính giảm bớt gánh nặng kinh tế gia đình. Rất nhiều công ty du học qua mắt mọi người qua những ngôn từ và câu nói, ví dụ như: định hướng đi theo hệ vừa học vừa làm. Điều này là hoàn toàn sai, thuật ngữ “hệ vừa học vừa làm” ở Việt Nam xuất phát từ một số trường đại học: Bạn đã đi làm rồi, nhưng muốn học thêm để có văn bằng tương đương Đại học hoặc lấy bằng thứ 2, thứ 3,… (có thể khác ngành) hoặc là các công ty, cơ quan của bạn muốn bạn nâng cao trình độ sẽ đăng ký và trả tiền học phí cho bạn theo học mà bạn không có thời gian học giờ chính qui như sinh viên bậc đại học thì bạn học các khóa học vừa học vừa làm này. Còn du học Nhật thì không có hệ vừa học vừa làm, chương trình du học Nhật hoàn toàn giống các nước tiên tiến khác nhưng yêu cầu về tiếng thấp hơn (tuy vậy sinh viên sẽ có 1-2 năm học dự bị tiếng – đây cũng là khe hở để các công ty du học làm sai đi vì kể cả sinh viên học quá kém thì cũng phải 1-2 năm sau mới thi chuyển hệ, không qua bị đuổi về, và lúc đó công ty đưa đi cũng đã hết trách nhiệm.
Làm việc khi đi du học không có nhiều lựa chọn, thông thường vẫn là làm quán ăn, dọn dẹp, khách sạn, cửa hàng,… Quy định của chính phủ Nhật là chỉ cho phép du học sinh được làm việc 28 tiếng/tuần (từ 4h/ngày). Những việc này là làm thêm nên có thể nghỉ bất cứ lúc nào, không có tính chất ổn định, không có chế độ khác. Thu nhập từ làm thêm khá cao, hoàn toàn có thể giúp du học sinh phần nào trang trải học phí và tiền sinh hoạt.
Thứ 2, thực tập sinh kỹ năng Nhật Bản không phải là đi thực tập, hay đi học mà bản chất là đi lao động. Đây là hình thức duy nhất đi xuất khẩu lao động Nhật Bản. 70% tuyển lao động phổ thông, còn lại là lao động có tay nghề như: hàn, tiện, phay, bào, dệt may,… Luật pháp Nhật không tiếp nhận lao động nước ngoài nhập cảnh, muốn làm việc tại Nhật Bản thì lao động phổ thông chỉ có con đường duy nhất là đi theo chương trình phái cử, tức thực tập kỹ năng. Theo chương trình này, người lao động vẫn được hưởng lương theo luật Lao động Nhật Bản, hợp đồng phái cử có thể là 1 năm hoặc 3 năm. Lợi thế lớn là vẫn được đóng bảo hiểm, đảm bảo mức lương, đảm bảo sinh hoạt theo luật bảo vệ lao động Nhật Bản, đảm bảo chế độ làm việc 8 tiếng/ngày, 40-44h/tuần, nghỉ lễ tết, nhân hệ số thu nhập theo giờ khi tăng ca, làm thêm.
Cả du học và lao động tại Nhật đều cần phải học tiếng thật tốt
Ai đi du học? Ai đi tu nghiệp sinh ?
– Đối với những bạn trẻ, mới tốt nghiệp cấp 3, cao đẳng, đại học có thể cân nhắc đi du học Nhật bởi cánh cửa tương lai sẽ rất rộng mở khi tiếng Nhật tốt và có bằng cấp khi về nước. Tuy nhiên, học tiếng Nhật không phải chuyện dễ dàng, nên cân nhắc cơ bản và tố chất bản thân xem có phù hợp không
– Do chưa thể có ngay việc làm thêm (nếu có xin được thì tiếng kém cũng không thể làm lâu được), tài chính gia đình phải sẵn có khi đến kỳ đóng học. Khi chọn các trường ở trung tâm thành phố cũng nên cân nhắc vì chi phí sinh hoạt, ăn ở thường rất cao (Tokyo được đánh giá là thành phố đắt đỏ nhất thể giời)
– Với những ai có mục tiêu đi tìm thu nhập phụ giúp gia đình, tìm hiểu thêm về văn hóa làm việc, học hỏi tiếng Nhật nhưng không bền về tài chính nên tìm đến chương trình lao động. Khả năng học kém, độ tuổi cao (23 trở lên), thì cũng chỉ có thể lựa chọn con đường duy nhất này. Thu nhập thông thường của chương trình này khoảng trên 20 triệu/tháng, tích lũy sau 3 năm theo các cơ quan chức năng thống kê vào khoảng 720 triệu sau 3 năm.
– Khi đi lao động Nhật Bản theo chương trình thực tập sinh kỹ năng, người lao động phải nhận thức rõ quy trình tuyển chọn chung và riêng của công ty khi tham gia. Hạn chế đi nghe theo người này người kia đứng ra đảm bảo, nên chọn công ty lớn, uy tín. Từ bỏ những suy nghĩ muốn đi nhanh, phí thấp, lương cao vì tất cả đều nẳm trong khung quy trình tuyển chọn thực tập kỹ năng theo JITCO (tổ chức quản lý tu nghiệp sinh ngoài nước của Nhật Bản) quy định từ trước, mức lương cũng theo Luật lao động Nhật quy định.
Lời khuyên
– Chọn đúng chương trình: Nhật Bản là đất nước tiên tiến, đi trước chúng ta nhiều năm và có thu nhập bình quân lớn hơn rất nhiều, được học tập hoặc làm việc tại đây là điều hết sức may mắn cho những ai đã và đang theo đuổi nó. Cả đi lao động và du học đều không khó (so với các nước như: Thụy Sỹ, Anh, Úc, Mỹ,… thì du học Nhật dễ dàng tham gia hơn rất nhiều và cánh cửa sau khi về nước không hề thua kém). Tuy nhiên, việc chọn sai chương trình khi tham gia (thông thường vẫn là muốn đi làm nhưng lại đi theo con đường du học) chắc chắn sẽ đem đến những hậu quả khó lường, mọi định hướng đều không được như mong muốn.
– Hạ thấp nguyện vọng: Nhiều sinh viên nghĩ sau khi sang du học có thể kiếm được nhiều tiền vừa trang trải ăn học, ở, sinh hoạt và vẫn còn để lại thu nhập để gừi về gia đình. Bằng phép nhân và hạch toán từng khoản rất cơ bản các bạn có thể thấy điều này hiện nay là không thể.
Với chương trình tu nghiệp sinh (nay gọi là thực tập sinh), mức thu nhập để ra có thể dao động rất lớn từ 15-50tr/tháng tùy thuộc vào mức độ hào phòng của xí nghiệp khi trả lương, thời gian làm thêm, chính sách từng vùng tại Nhật. Tuy nhiên, không nên quá trông chờ vào những mức thu nhập trên trời đó, đệ nhẹ dạ và thoải mái tâm lý khi đi Nhật lao động thì chỉ nên có nguyện vọng ở mức 20-25/tháng gửi về cho gia đình
– Chương trình du học khá đơn giản khi làm hồ sơ giấy tờ, tuy nhiên cần sự hợp tác và khéo léo giữa công ty và gia đình khi phỏng vấn xin visa, gia đình và sinh viên nếu hiểu rõ thì khá đơn giản. Học viên nên chú ý đến những gì công ty nhắc nhở và hướng dẫn
– Với chương trình thực tập kỹ năng, chọn đúng công ty là yếu tố rất quan trọng, ảnh hưởng lớn đến thời gian, chi phí và khả năng đi của người lao động. Cần hết sức cảnh giác khi chọn công ty, và đặc biệt không nên nghe cá nhân nào đứng ra đảm bảo hoặc cam kết chắc chắn bởi bản chất chương trình không thể chắc chắn là đi được ngay vì phụ thuộc vào xí nghiệp tuyển chọn. Trực tiếp xí nghiệp Nhật sang Việt Nam để tuyển chọn lao động, tất nhiên những ai có ngoại hình, bằng cấp, tay nghề, thể lực, tuổi trẻ sẽ có những lợi thế riêng khi tham gia
– Đặc biệt, ở cả hai chương trình, phí tham gia mà các công ty của người lao động còn tương đối cao do vậy mỗi người khi định hướng tham gia nên cân nhắc kỹ tài chính để tham gia, tránh gây khó khăn cho gia đình, áp lực cho bản thân.